เบื้องล่างพื้นดินลึกลงไปเพียง 50 เซ็นติเมตร ทีมนักโบราณคดีได้ค้นพบซากของร้านขายอาหารและเครื่องดื่มที่เชื่อว่ามีอายุย้อนกลับไปช่วง 2,700 ปีก่อนคริสตกาล หรือเก่าแก่เกือบ 5,000 ปี
ผับแห่งนี้ตั้งอยู่ในเมืองโบราณ “ลากาช” (Lagash) ในดินแดนเมโสโปเตเมีย ซึ่งปัจจุบันอยู่เขตภาคใต้ของประเทศอิรัก
รองศาสตราจารย์ ซารา พิซซีเมนติ จากมหาวิทยาลับปิซาในอิตาลี บรรยายลักษณะของผับโบราณแห่งนี้ให้บีบีซีฟังว่า “มันประกอบไปด้วยพื้นที่ส่วนกลางขนาดใหญ่ ซึ่งคาดว่าเป็นบริเวณที่ใช้รับประหารอาหาร”
เธอคือหนึ่งในคณะนักวิจัยนานาชาติของโครงการ Lagash Archaeological Project ที่ศึกษาเมืองโบราณแห่งนี้มาเป็นระยะเวลา 5 ปีแล้ว
ลากาช เป็นส่วนหนึ่งของอารยธรรมสุเมเรียน หรือซูเมอร์ ซึ่งประกอบไปด้วยกลุ่มนครรัฐที่ตั้งอยู่รอบแม่น้ำไทกริสและยูเฟรตีส ซึ่งมีความรุ่งเรืองมาตั้งแต่ยุคหินใหม่ไปจนถึงยุคสัมฤทธิ์ตอนต้น
ม้านั่ง เตาอบ และตู้เย็นอายุเกือบ 5 พันปี
A bird-eye-view of the archaeological site
ทีมนักโบราณคดีใช้เทคโนโลยีใหม่ เช่น การถ่ายภาพจากโดรน และการวิเคราะห์ค่าความเข้มสนามแม่เหล็กในการ “ดูลงไปใต้ดิน” โดยไม่ต้องขุดค้นเป็นวงกว้าง ทำให้คณะทำงานสามารถขุดในตำแหน่งที่ต้องการได้อย่างแม่นยำ
การขุดค้นครั้งนี้พบวัตถุโบราณหลายชนิด เช่น ม้านั่ง ตู้เก็บความเย็นที่ทำจากดินเหนียวชนิดหนึ่ง เตาอบ และซากภาชนะบรรจุอาหาร ซึ่งหลายชิ้นยังคงมีอาหารอยู่ด้านใน
ศาสตราจารย์ ฮอลลี พิตต์แมน จากมหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนีย ซึ่งเป็นผู้อำนวยการโครงการศึกษาครั้งนี้ให้สัมภาษณ์กับบีบีซีว่า การค้นพบเครื่องปั้นดินเผาและอัญมณีแกะสลักบริเวณนี้ทำให้ไม่มีข้อสงสัยเลยว่าโรงเตี๊ยมแห่งนี้น่าจะมีอายุเก่าแก่เกือบ 5,000 ปี
ตู้เย็นดินเผา หรือที่เรียกว่า pot-in-pot refrigerator เป็นภูมิปัญญาของคนโบราณที่ช่วยถนอมอาหารโดยไม่ต้องใช้ไฟฟ้าเหมือนปัจจุบัน
การทำงานของตู้เย็นชนิดนี้ คือการวางภาชนะดินเผาที่ใส่อาหารไว้ลงในกระถางขนาดใหญ่กว่าที่บรรจุทรายเปียก การระเหยของน้ำจากทรายที่กระถางชั้นนอกจะช่วยดึงความร้อนจากกระถางชั้นใน ทำให้อาหารที่เก็บอยู่ด้านในมีความเย็น
"ตู้เย็นโบราณ" ช่วยถนอมอาหาร
ถัดจากบริเวณที่พบเตาอบ และตู้เย็นดินเผา ทีมนักโบราณคดีได้ค้นพบห้องที่มีเครื่องถ้วยชามใส่อาหารและสุรา รวมทั้งเหยือกน้ำ
“เราพบถ้วยโถกว่า 100 ใบที่ยังมีอาหารอยู่ด้านใน ซึ่งทำให้เราเชื่อว่า สถานที่แห่งนี้คือที่ที่ผู้คนแวะรับประทานอาหารและเครื่องดื่ม” รองศาสตราจารย์ พิซซีเมนติกล่าว
เธออธิบายว่า ที่นี่ไม่น่าใช่ครัวตามบ้านเรือน เพราะมีร่องรอยการประกอบอาหารในปริมาณมาก
“ด้านในภาชนะเหล่านี้ เราพบก้างปลาจำนวนมาก ซึ่งอยู่ในสภาพที่ดีเยี่ยม” เธอกล่าว
นักโบราณคดีค้นพบเครื่องถ้วยชามกว่า 100 ใบที่ยังมีอาหารอยู่ด้านใน
สิ่งที่สร้างความสงสัยให้แก่นักโบราณคดีคือ เหตุใดอาหารเหล่านี้จึงถูกปล่อยทิ้งไว้โดยไม่มีคนกิน
“ทุกอย่างที่เราค้นพบถูกทิ้งไว้อย่างนั้น ซึ่งอาจมีบางอย่างเกิดขึ้น แต่เราไม่รู้ว่าเกิดอะไรขึ้นกันแน่ และเป็นเรื่องที่เราอยากค้นหา” รองศาสตราจารย์ พิซซีเมนติบอก
นอกจากนี้ พวกเขายังต้องการค้นหาว่า ผู้มาใช้บริการผับโบราณแห่งนี้คือใครบ้าง และพวกเขามีสถานะทางสังคมเช่นไร
การขุดค้นก่อนหน้านี้พบว่าเมืองลากาชเป็นที่ตั้งของหมู่วิหาร 3 แห่ง ซึ่งเป็นสถานที่อยู่อาศัยของกลุ่มชนชั้นสูง
แต่นักโบราณคดีคิดว่า ผับโบราณแห่งนี้ไม่ได้ตั้งอยู่ในย่านคนรวยของเมือง ทำให้ตั้งข้อสันนิษฐานว่ามันอาจเป็นสถานที่ที่คนทำงานไกลบ้านจะแวะรับประทานอาหารและเครื่องดื่ม
ศ.พิตต์แมน กล่าวว่า “เราต้องค้นหาว่าคนเหล่านี้เป็นคนทำงานที่โรงผลิตเครื่องเคลือบดินเผาหรือไม่” เพื่อให้ได้ข้อมูลเพิ่มขึ้นเกี่ยวกับวิถีชีวิตของชาวบ้านธรรมดาในเมืองลากาช ซึ่งอาจเป็นหลักฐานบ่งชี้ว่า สังคมโบราณแห่งนี้มีกลุ่มชนชั้นกลางด้วย ไม่ใช่แค่ชนชั้นสูงกับทาสเท่านั้น
เมืองลากาช ตั้งอยู่บนฝั่งแม่น้ำไทกริส บริเวณตอนเหนือของจุดที่บรรจบกับแม่น้ำยูเฟรตีส ทำให้ในอดีตเมืองแห่งนี้จึงเป็นเมืองท่าการค้าที่สำคัญ อีกทั้งเป็นเมืองแห่งแรก ๆ ที่ก่อตั้งขึ้นในโลก
