จารึก 3,300 ปี เผยเหตุผลสุดแปลกที่คนอียิปต์โบราณใช้ลาหยุดงาน
ภาพจากจินตนาการของศิลปิน แสดงให้เห็นนักบวชประกอบพิธีขณะมีการทำมัมมี่ในห้องใต้ดิน
แผ่นดินเผาจากเศษภาชนะที่แตกหัก (ostracon) ซึ่งถูกนำมาจารึกข้อความด้วยการเขียนเมื่อหลายพันปีก่อน เปิดเผยเหตุผลสุดแปลกสารพัด ซึ่งคนอียิปต์โบราณใช้เป็นข้ออ้างเพื่อขอลาหยุดงานกับนายจ้าง
คาดว่าแผ่นจารึกดินเผาดังกล่าวถูกทำขึ้นเมื่อช่วง 1,250 ปีก่อนคริสตกาล ในปีที่ 40 แห่งรัชสมัยของฟาโรห์รามเสสที่สอง โดยเป็นทะเบียนรายชื่อที่หัวหน้าใช้ตรวจสอบว่า ลูกน้องมาทำงานตรงเวลาหรือไม่และขาดงานไปในวันใดบ้าง ตลอดช่วงเวลาของการจ้างงานทั้งสิ้น 280 วัน
ทะเบียนดังกล่าวเขียนด้วยอักษรไฮราติก (Hieratic) หรืออักษรไฮโรกลีฟิกแบบย่อที่นักบวชใช้กัน โดยด้านขวาจะเป็นรายชื่อคนงาน 40 คน ส่วนด้านซ้ายจะระบุวันเดือนปีที่แต่ละคนลาหยุด โดยใช้สีแดงเขียนคำหรือประโยคสั้น ๆ ถึงเหตุผลของการขาดงานกำกับเอาไว้ด้วย
ข้อความที่เขียนบนเศษภาชนะดินเผา เผยถึงเหตุผลสารพัดที่คนอียิปต์โบราณใช้ลาหยุดงาน
ข้อความบรรทัดหนึ่งระบุว่า คนงานชื่อเซบาลาป่วยเพราะถูกแมงป่องต่อย ซึ่งเป็นเหตุผลที่น่าเชื่อถือสำหรับชาวอียิปต์นับตั้งแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบัน เพราะคนทั่วไปประสบเหตุนี้ได้บ่อยครั้ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังเกิดน้ำท่วมใหญ่ อย่างเช่น กรณีที่เมืองอัสวานเมื่อปลายปี 2021 มีผู้ต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลจากพิษแมงป่องที่ร้ายแรงถึงกว่า 500 คน
การลากิจเพื่อไปดูแลพ่อแม่หรือญาติมิตรที่เจ็บป่วย เป็นเหตุผลยอดนิยมที่พบได้บ่อยในหมู่คนลางานยุคโบราณเช่นกัน คนงานชายบางคนมาแปลก โดยอ้างว่าต้องหยุดงานเพื่อไปดูแล “ภรรยาและลูกสาวที่กำลังมีประจำเดือน” ซึ่งก็อาจเป็นเรื่องยุ่งยากไม่น้อยในยุคที่ยังไร้สิ่งอำนวยความสะดวกด้านสุขอนามัย
สาเหตุการลาป่วยยอดนิยมในยุคโบราณอีกอย่างหนึ่งคือ “ถูกแมงป่องต่อย”
คนงานที่ลาหยุดหลายคนอ้างว่า “ต้องไปช่วยทำมัมมี่ให้ศพของญาติ” ซึ่งก็เป็นเหตุผลที่น่าเห็นใจเช่นกัน เพราะกระบวนการทำมัมมี่นั้นมีความละเอียดซับซ้อน ทั้งยังต้องรวบรวมวัตถุดิบมากมายหลายชนิด โดยต้องใช้เวลาหลายวันในการทำศพตามธรรมเนียมความเชื่อเช่นนี้
“ลาไปหมักเบียร์” เป็นข้ออ้างหยุดงานที่นายจ้างชาวอียิปต์โบราณยอมรับได้อย่างไม่น่าเชื่อ เนื่องจากเบียร์เป็นเครื่องดื่มที่ถือเป็นปัจจัยสำคัญอันจะขาดเสียมิได้ในการดำรงชีวิต
ชาวอียิปต์โบราณดื่มเบียร์กันอย่างแพร่หลายทั้งเด็กและผู้ใหญ่ ทั้งใช้เป็นเครื่องบูชาบวงสรวงเทพเจ้า หรือแม้แต่ค่าแรงในบางครั้งก็จ่ายเป็นเบียร์ โดยมีบันทึกว่าคนงานที่ก่อสร้างพีระมิดได้รับการปันส่วนเบียร์ถึง 3 ครั้งต่อวัน
ปัจจุบันแผ่นจารึกนี้ถูกเก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑ์อังกฤษหรือบริติชมิวเซียม (The British Museum) ในกรุงลอนดอนของสหราชอาณาจักร ภายใต้รหัส Asset 514988001
